नलगाड,जाजरकोट
जाजरकोट जिल्ला स्थित नलगाड नगरपलिका वडा नं. ६ थाप्लामा एक अनौठो प्रकारको बिरुवा रहेको छ । जसको नाम सिलिङ्गगी भनेर नामकरण गरिएको छ । यो बिरुवा नत फुल्छ नत अन्य बिरुवा उत्पादन हुन्छ । यो बिरुवा नेपालको कुनै पनि ठाउँमा नभयको जानकारि पाउएको छ । यस्को बास्ना भने यो ठाउँ देखि जुम्ला सम्मा फैलियको छ भन्ने स्थानियको मान्य छ । यहाका जेष्ठ नागरिक वीर वहादुर खड्का, लाल बहादुर खड्का र पुर्ण वहादुर खड्का हुन । यसको सार्थै अन्य जातिका मानिस पनि बसोबास गरेको पाइन्छ । यहा बसने मानिसको जीवन यापनमा भने कुनै परिबर्तन देखिदैन । यस गाउँमा केहि बर्ष बाट सडक जोडियको छ । वर्षाको समय बाहेक अन्य समयमा गाडि मोटर चल्ने गर्दछन ।
स्थानिय बासिन्दाको एक भनाई
गोवदन खड्का
यस बिरुवाको उत्पती करिब सयौ बर्ष अगाडि भएको हो । यो बिरुवा खड्काको संरक्षण र जग हो । यो बिरुवा सगै यश थाप्लामा खड्काको उत्पती भयको हो । यश बिरुवा रुकुमको पेवाबाट आउदा पूर्खाहरुले एउटा अम्खोरामा हालेर ल्याएको भन्ने सबैको बुझाउका रहेको छ । पुखाको भनाई अनुसार यो बिरुवाले जहा जरा टेक्छ त्यही हाम्रो बाँस हुन्छ भन्दा यश थाप्लामा उक्त बिरुवाले जरा टेक्दा यहाँ खड्का समुदायको बाँस भएको हो ।
खड्का को रिर्पोट अनुसार यश ठाउँमा यो बिरुवा संगै खड्का वंशको उत्पती भएको मानिन्छ । यहाका बासिन्दा हरुले यश बिरुवाको यस्तो शक्ति हुदा पनि यसको संरक्षण भने गर्न सकेका छैन्न । बिडमविना यस विरुवाको लागी कुनै पनि स्थानिय सरकार , प्रदेश सरकार वा यहाका वुद्धिजीवी हारुको आखाँका पुग्न भने सकेको छैन । यस बिरुवाको लागी कुनै माध्यम बाट कुनै पहल भएको छैन ।
यस बस्तीमा मानव जीवन हुनु भन्दा पहिले चारै तिर वनजगंलले घेरियको थियो । यस विरुवा जन्नमा भय पछि खड्का सुदायको बास बनेको थियो भन्ने अन्य जति पछि आयका हुन
संगै कुल देवटाको रुपमा मष्टा माइ पनि मान्ने गरिन्छ । यश बिरुवा को फेदमा देवटाको सेरो रहेको छ यस क्षेत्रमा वर्षका दुई पटक कुल देवता मान्निछ । वर्ष को जेठ महिनाको पुर्णिमाको दिन र भदौ महिनामा पुर्णिकाको अबसर पारि एकादशी देखी लिएर पुर्णिमा सम्मा थामी हरु देवटा कारेर उमलिने गर्दछन । यो बिरुवाको वरिपरी घुम्ने पनि गरिन्छ ।
यस बिरुवाको संरक्षण गर्न सके यहाका बासिन्दाको उज्ज्वल भबिस्य दृखिन्छ । यो बिरुवा लाई संरक्षण गरि पर्यटनको थलो् पनि बनाउन सकिने सक्भावना थेरै भन्दा थेरै सम्भावना रहेकोृ देखिन्छ । यहाँ स्थानिय बासिन्दा अन्य निकाय सगै स्थानिय सरकार , प्रदेस सरकाको ध्यानकर्षण हुना जरुरी देखिन्छ ।